حقوق نفت و گاز (شیروی)

.

فهرست

پیشگفتار
مقدمه

فصل اول : نفت و گاز

گفتار اول – تشکیل نفت و گاز
الف – سنگ منشأ
ب – سنگ مخزن
ج – تله نفت
گفتار دوم – ترکیبات و ناخالصی های نفت
گفتار سوم – فرآورده های اصلی نفت و گاز
الف – فرآورده های نفتی
1. بنزین
2. سوخت هواپیما
3. گازوئیل
4. نفت سفید
5. نفت کوره
6. قیر
ب – فرآورده های گازی
1. گاز طبیعی
2. ال ان جی
3. سی ان جی
4. ال پی جی
5. میعانات گازی
ج – فرآورده های پتروشیمی

فصل دوم : عملیات نفتی

گفتار اول – عملیات بالادستی نفت و گاز
الف – اکتشافات
1. زمین شناسی
2. لرزه نگاری
3. حفر چاه اکتشافی
4. ارزیابی میدان
ب – توسعه
1. حفاری
2. تاسیسات سطح الارضی
ج – بهره برداری
گفتار دوم – عملیات پایین دستی نفت و گاز
الف – خطوط لوله
ب – پالایشگاه ها
ج – تأسیسات تصفیه گاز
د- مخازن
هـ - پایانه های صادراتی نفتی

فصل سوم : مفاهیم ، قلمرو و ماهیت حقوق نفت

گفتار اول – مفهوم حقوق نفت
الف – تعریف حقوق نفت
ب – مشخصه های حقوق نفت
1. حقوق نفت رشته مستقل حقوقی
2. بین المللی بودن حقوق نفت
3. بالادستی بودن حقوق نفت
گفتار دوم – حقوق نفت و سایر رشته های حقوقی
الف – حقوق نفت و حقوق قراردادها
ب – حقوق نفت و حقوق اقتصادی
ج – حقوق نفت و حقوق بین الملل عمومی
د- حقوق نفت و حقوق انرژی
هـ - حقوق نفت و حقوق تجارت بین الملل
گفتار سوم – منابع حقوق نفت
الف – قراردادهای نفتی
ب – قوانین ملی مرتبط با نفت
ج – معاهدات
د- حقوق عرفی نفت
رویه های نفتی بین المللی
اصول کلی حقوقی

فصل چهارم – پیشینه حقوق نفت در ایران

گفتار اول – از امتیازنامه دارسی تا ملی شدن صنعت نفت
الف – امتیازنامه دارسی
ب – قرارداد امتیازی 1933
ج – سایر قوانین
گفتار دوم – از ملی شدن صنعت نفت تا پیروزی انقلاب اسلامی
الف – ملی شدن صنعت نفت
ب – انعقاد قراردا کنسرسیوم
ج – قانون نفت 1336
1. نوع و مفاد قراردادهای نفتی
2. چگونگی واگذاری قراردادهای نفتی
3. نظام مالی قراردادهای نفتی
د – قانون نفت 1353
1. تأکید بر ملی شدن صنعت نفت
2. ممنوعیت ترتیبات مشارکتی و تجویز قراردادهای پیمانکاری
3. تشکیل شرکت ایرانی برای اجرای قرارداد
4. حذف مرحله بهره برداری از شمول قراردادها
5. استفاده از کالاها و خدمات داخلی
6. رعایت الزامات زیست محیطی
7. جبران هزینه ها و حق الزحمه پیمانکار
8. قانون حاکم و حل و فصل اختلافات
گفتار سوم – از پیروزی انقلاب اسلامی تا عصر حاضر

فصل پنجم – مالکیت منابع نفت

گفتار اول – ز بر منابع نفتی
الف – مالکیت خصوصی
ب – مالکیت عمومی یا دولتی
گفتار دوم – مالکیت منابع نفت در فقه امامیه
الف – منابع نفت به عنوان معادن ظاهری
ب - منابع نفت به عنوان معادن باطنی
1. معادن باطنی بخشی از مشترکات عمومی
2. معادن باطنی بخشی از انفال
3. معادن باطنی تابع مالکیت زمین
گفتار سوم – مالکیت منابع نفت در حقوق موضوعه ایران
الف – مالکیت منابع نفت در حقوق موضوعه ایران
ب – مالکیت منابع نفت قبل از انقلاب اسلامی

فصل ششم – حاکمیت ملی بر منابع نفت

گفتار اول – شکل گیری اصل حاکمیت ملی بر منابع طبیعی
گفتار دوم – اصل حاکمیت بر منابع طبیعی به عنوان ضابطه حقوق بین الملل
گفتار سوم – تعهدات ناشی از اصل حاکمیت بر منابع طبیعی
الف – تعهد به پرداخت غرامت
ب – تعهد به توسعه پایدار
گفتار چهارم - اصل حاکمیت بر منابع طبیعی و تعهدات قراردادی
الف - اصل حاکمیت بر منابع طبیعی و اصل لزوم قراردادها
ب - اصل حاکمیت بر منابع طبیعی و شرط ثبات در قراردادها
گفتار پنجم - اصل حاکمیت بر منابع طبیعی و معاهدات سرمایه گذاری
الف – معاهده دوجانبه سرمایه گذاری
ب – ایجاد عرف بین المللی جدید

فصل هفتم - حاکمیت ملی بر منابع نفت دریایی

گفتار اول – حق حاکمیت بر منابع نفت موجود در مناطق دریایی
الف – آبهای داخلی
ب – دریای سرزمینی
ج – منطقه مجاور
د – منطقه انحصاری اقتصادی
هـ - فلات قاره
و – دریاهای آزاد
گفتار دوم – تزاحم حقوق کشورهای همسایه در مناطق دریایی
الف – دیدگاه حقوق بین الملل
ب – وضعیت مناطق دریایی ایران در خلیج فارس و دریای عمان
1. عراق
2. کویت
3. عربستان سعودی
4. بحرین
5. قطر
6. امارات متحده عربی
7. عمان
8. پاکستان
ج – وضعیت مناطق دریایی ایران در دریای خزر
1. رژیم حقوقی حاکم بر دریای خزر قبل از فروپاشی شوروی
2. توصیف دریای خزر به عنوان دریای بسته ، نیمه بسته یا دریاچه
3. تقسیم منابع نفت و گاز بین کشورهای ساحلی

فصل هشتم – حاکمیت ملی بر میادین مشترک نفت و گاز

گفتار اول – بهره برداری از میادین مشترک در معاهدات بین المللی
الف – تعهد به همکاری در بهره برداری
ب – بهره برداری توسط یکی از دو کشور
ج – بهره برداری از طریق قراردادهای توسعه مشترک
هـ - بهره برداری یکپارچه
گفتار دوم – بهره برداری از میادین مشترک در حقوق بین الملل
الف – بهره برداری از مخازن مشترک در اسناد بین المللی
ب – رویه قضایی بین المللی
1. دعاوی راجع به فلات قاره دریای شمال
2. اختلاف بین ایسلند و نروژ
3. اختلاف بین تونس و لیبی
4. اختلاف بین اریتره و یمن
گفتار سوم – بهره برداری از میادین مشترک در حقوق ایران
الف – معاهدات
ب – قوانین و مقررات
ج – سایر تعهدات بین المللی

فصل نهم – نفت ، سرمایه گذاری و بخش خصوصی

گفتار اول – سرمایه گذاری بخش خصوصی در عملیات نفتی
الف – قانون اساسی
1. اصل چهل و سوم
2. اصل چهل و پنجم
3. اصل چهل و چهارم
4. اصل هشتاد و یکم
ب – قانون اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی
ج – قانون نفت
د- قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی
هـ - سایر قوانین و مقررات
گفتار دوم – قراردادهای نفتی بین المللی
الف – قراردادهای نفتی مجاز
1. قانون نفت
2. قانون اجرای سیاستهای کلی اصل 44
3. قانون مربوط به طرحهای نفتی دریای خزر
4. قانون برنامه پنجم توسعه
5. قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت
6. قانون بودجه سال 1393 کل کشور
ب – شرایط قانونی قراردادهای نفتی
1. عدم انتقال مالکیت و مدیریت به اشخاص خصوصی
2. بازپرداخت اصل و فرع از عواید حاصل از اجرای قرارداد
3. تحمل ریسک اقتصادی قرارداد توسط پیمانکار
4. عدم تضمین بانکها و مؤسسات دولتی
5. تعیین نرخ بازگشت سرمایه متناسب هر میدان
6. رعایت حداقل سهم ایرانی
7. رعایت الزامات زیست محیطی
8. تولید صیانتی
9. تقبل ریسک عدم اکتشاف
10. مدت دار بودن مجوز اکتشاف و امکان تمدید برای یکبار
ج - فرآیند تهیه و تأیید قراردادهای نفتی
1. مجلس شورای اسلامی
2. هیأت وزیران
3. شورای اقتصاد

فصل دهم – انواع قراردادهای نفتی

گفتار اول – قرادادهای بالادستی
الف – قرادادهای اصلی بالادستی
1. ترتیبات امتیازی
2. مشارکت در سرمایه گذاری
3. مشارکت در تولید
4. قراردادهای خدمت
ب – قراردادهای همکاری بالادستی
1. قراردادهای شرکت در مناقصه مشترک
2. سرمایه گذاری مشترک / بهره برداری مشترک / شرکتنامه
3. قراردادهای توسعه یکپارچه
ج – قراردادهای تأمین مالی بالا دستی
1. تأمین مالی پروژه
2. تبدیل دارایی به اوراق بهادار
3. مشارکت در سود خالص
4. پرداخت تولید حجمی
د- قراردادهای فرعی بالا دستی
گفتار دوم – قراردادهای پایین دستی
الف – قراردادهای مشتمل بر فعالیت واحد
1. قراردادهای خدمات مشاوره (E)
2. قراردادهای خرید کالا و سفارش تجهیزات (P)
3. قراردادهای پیمانکاری (C)
ب – قراردادهای مشتمل بر فعالیتهای متعدد
1. قراردادهای مهندسی و تأمین کالا (EP)
2. قراردادهای مهندسی و ساخت (EC)
3. قراردادهای تأمین کالا و ساخت (PC)
4. قراردادهای مهندسی ، تأمین کالا و ساخت (EPC) طرح و ساخت (DB)
5. قراردادهای مهندسی ، تأمین کالا و مدیریت ساخت (EPCM)
6. قراردادهای مهندسی ، تأمین کالا ، ساخت و تأمین مالی (EPCF)
7. قراردادهای ساخت ، بهره برداری و واگذاری (BOT)
8. قراردادهای بیع متقابل (BUYBACK)
گفتار سوم – قراردادهای تجارت نفت و گاز
الف – قراردادهای خرید و فروش نفت خام
ب – قراردادهای خرید و فروش گاز
ج – قراردادهای سواپ نفت و گاز

فصل یازدهم – نظام مالی و مالیاتی قراردادهای نفتی

گفتار اول – انواع نظامهای مالی و مالیاتی
الف – ترتیبات امتیازی
1. مدل بهره مالکانه
2. مدل بهره مالکانه و مالیات
3. مدل بهره مالکانه و مالیات تصاعدی
ب – مشارکت در سرمایه گذاری
ج – مشارکت در تولید
د – قراردادهای خدمت
1. قراردادهای پیمانکاری دهه 1350 ایران
2. قراردادهای خدمات عراق
3. قراردادهای بیع متقابل
گفتار دوم – طراحی نظام مالی و مالیاتی مناسب
الف – ملاحظات اقتصادی
ب – ملاحظات اجتماعی
ج – ملاحظات سیاسی
د - ملاحظات حقوقی

فصل دوازدهم – روابط طرفین قراردادهای نفتی

گفتار اول – ناحیه قرارداد
الف – تحدید ناحیه قرارداد
ب – تقلیل ناحیه قرارداد
گفتار دوم – مرحله اکتشاف
الف – عملیات اکتشافی
1. حداقل میزان سرمایه گذاری
2. محدودیت در تمدید مدت اکتشاف
3. برنامه اکتشاف
4. اخذ تضمین
ب – عملیات ارزیابی
ج – میدان تجاری
1. مفهوم تجاری بودن
2. اختلاف در تجاری بودن میدان
گفتار سوم – مرحله توسعه
الف – برنامه توسعه میدان
ب – مهندسی پایه وفید
ج – استراتژی انجام قراردادها
فازبندی و تولید زود هنگام
گفتار چهارم – نظارت و کنترل کارفرما
الف – دریافت گزارش
ب – سهیم شدن کارفرما در قرارداد
ج – کمیته مشترک مدیریت
د – تصویب برنامه های عملیاتی ، کاری و بودجه
هـ - نظارت بر واگذاری قراردادهای فرعی
و – حسابرسی هزینه ها
گفتار پنجم – مرحله تولید
الف – تولید صیانتی
ب – تحویل نفت و گاز
ج – فعالیتهای ازدیاد و بهبود تولید
د – مرحله تولید در بیع متقابل

فصل سیزدهم – شروط حقوقی و قراردادهای نفتی

گفتار اول – فسخ قرارداد
الف – موارد فسخ قرارداد
ب – تبعات فسخ
گفتار دوم – الزامات داخلی
الف – الزام سهم داخل
ب – الزام فروش داخل
گفتار سوم – انتقال قرارداد
گفتار چهارم – شرط ثبات قرارداد
گفتار پنجم – حفظ محرمانگی
گفتار ششم – فورس ماژور
الف – شرایط فورس ماژور
ب – مصادیق فورس ماژور
ج – تبعات فورس ماژور
گفتار هفتم – قانون حاکم و حل و فصل اختلافات
الف – قانون حاکم
ب - حل و فصل اختلافات

فصل چهاردهم – نفت و سازمانهای بین المللی

گفتار اول – اوپک
الف – شرایط عضویت در سازمان و کشورهای عضو
ب – اهداف سازمان
ج – ارکان سازمان
د- عملکرد سازمان
هـ - وضعیت فعلی سازمان
گفتار دوم – آژانس بین المللی انرژی
الف – اهداف و مأموریتهای آژانس
1. افزایش ذخایر نفت
2. عرصه ذخایر
3. کاهش تقاضا
4. ایجاد سامانه اطلاعات انرژی
5. تلفیق سیاست های انرژی و محیط زیست
ب – ساختار سازمانی آژانس
گفتار سوم – سازمان تجارت جهانی
الف – نفت و سازمان تجارت جهانی
ب – اوپک و سازمان تجارت جهانی
گفتار چهارم – پیمان منشور انرژی
الف – تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی در حوزه انرژی
ب – تجارت آزاد کالاها و محصولات انرژی
ج – ترانزیت
د – حل و فصل اختلافات
هـ - حق حاکمیت بر منابع طبیعی ، قراردادهای نفتی و پیمان منشور انرژی
گفتار پنجم – سایر ترتیبات بین المللی
الف – مجمع بین المللی انرژی
ب – مجمع کشورهای صادرکننده گاز

فصل پانزدهم – نفت و ضوابط حفظ محیط زیست

گفتار اول – عملیات نفتی و رعایت ضوابط زیست محیطی
الف – رعایت ضوابط زیست محیطی در قراردادهای نفتی
ب – رعایت ضوابط زیست محیطی در مقررات ایران
1. مفهوم آلودگی محیط زیست
2. لزوم رعایت ضوابط زیست محیطی در فعالیتهای نفتی
3. ارزیابی پیامدهای زیست محیطی
4. جلوگیری از آلودگی خاک
5. جلوگیری از آلودگی آب شرب و آبهای زیرزمینی
6. جلوگیری از آلودگی هوا
7. مقابله با سوانح زیست محیطی
گفتار دوم – آلودگیهای نفتی دریایی
الف – ضوابط بین المللی
1. کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی نفتی دریا
2. کنوانسیون بین المللی مسئولیت ناشی از خسارات آلودگی نفتی
3. کنوانسیون بین المللی تأسیس صندوق بین المللی جبران خسارت آلودگی نفتی
4. کنوانسیون جلوگیری از آلودگی دریایی ناشی از دفع مواد زاید و دیگر مواد
5. کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتیها
6. کنوانسیون بین المللی آمادگی ، مقابله و همکاری در برابر آلودگی نفتی
7. کنوانسیون بین المللی مسئولیت مدنی برای خسارت آلودگی نفت سوخت کشی
ب – ضوابط منطقه ای (خلیج فارس و دریای خزر)
1. خلیج فارس و دریای عمان
2. دریای خزر
ج – ضوابط ملی (ایران)
گفتار سوم – تغییرات آب و هوا
الف – کنوانسیون چارچوب تغییرات آب و هوا
ب – پروتکل کیوتو
ج – روشهای انعطاف پذیر
1. اجرای مشترک
2. تجارت انتشار
3. روش توسعه پاک

فصل شانزدهم – نفت و حل و فصل اختلافات

گفتار اول – ترتیبات قراردادی
الف – شروط تکمیل کننده قرارداد
ب – شروط تغییر کار
ج – شروط تعدیل قیمت
1. شرط کامله الوداد
2. پیشنهاد صادقانه
3. شرط مذاکره مجدد
4. تعدیل خودکار قیمت
5. تعدیل دوره ای
د – شرط ثبات قرارداد
گفتار دوم – روشهای جایگزین
الف – مذاکره
ب – کارشناسی
ج – سازش و میانجیگری
گفتار سوم – روشهای حقوقی
الف – داوری
1. دلایل توسعه داوری
2. قرارداد / شرط داوری
3. شرط داوری در قراردادهای نفتی و اصل 139 قانون اساسی
4. شرط داوری و موافقتنامه های دوجانبه و چند جانبه سرمایه گذاری خارجی
5. شرط داوری در قراردادهای نفتی پس از انقلاب اسلامی
ب – دادرسی
1. دادگاه صالح
2. تعیین دادگاه توسط طرفین
3. اجرای آرای دادگاه های خارجی
کتابنامه
الف) منابع فارسی و عربی
ب) منابع انگلیسی
ج) اسناد بین المللی
د) پرونده های بین المللی
فهرست موضوعی